Tomcio Paluch i wilk (Jerzy Zaborowski)
Reżyseria: Stanisław Ochmański, muzyka: Krzysztof Penderecki
Premiera: 15 grudnia 1961 r.
Miejsce premiery: Teatr Lalki i Aktora, Lublin
Opis przedstawienia:
Sztukę Tomcio Paluch Jerzego Zaborowskiego Stanisław Ochmański wystawił najpierw w Teatrze Lalek Banialuka w Bielsku-Białej – była to prapremiera tego utworu. Muzykę skomponował Krzysztof Penderecki. W 1959 roku Ochmański zrealizował sztukę Zaborowskiego na scenie Teatru Lalki i Aktora w Lublinie (pod tytułem Tomcio Paluszek), a potem raz jeszcze w 1961 roku (pod tytułem Tomcio Paluch i wilk). Wszystkim tym realizacjom towarzyszyła scenografia Freda Kosmali oraz muzyka Krzysztofa Pendereckiego.
Ochmański pełnił funkcję dyrektora lubelskiej sceny od 1958 do 1973 roku. Jego przedstawienia z tamtego okresu wyróżniał przede wszystkim kameralny charakter. Sztuka Zaborowskiego rozpisana jest jedynie na trzy postaci, którymi są: Tomcio Paluszek, Królewna i Zbój Madej, jednakże w przedstawieniu z 1961 roku reżyser uzupełnił ją wątkami z innych znanych wersji tej opowieści. Stąd też kluczowa dla inscenizacji postać Wilka. Z zachowanej dokumentacji wynika, że przedstawienie prezentowane było także poza siedzibą teatru – w wielu miastach Lubelszczyzny. W pierwszej wersji lubelskiej inscenizacji wystąpili: Małgorzata Ejsmund, Alina Sternik, Fred Kosmala.
Charakterystyka muzyki:
Przygody jednego z najsłynniejszych baśniowych bohaterów – małego, lecz sprytnego i rezolutnego Tomcia Palucha – kompozytor zilustrował kompozycjami na fortepian oraz głos z fortepianem. W przeciwieństwie do warstwy dźwiękowej wcześniejszych spektakli Stanisława Ochmańskiego, muzykę Tomcia Palucha i wilka określić można jako dość tradycyjną. Obowiązują tu klasyczne zwroty harmoniczne, pojawiają się melodyjne, romantyczne frazy. Wśród utworów budujących warstwę muzyczną spektaklu dominują krótkie fragmenty ilustracyjne, dostosowane swym tempem i melodyką do przedstawianych zdarzeń. Uzupełniają je piosenki, wykonywane przez poszczególne postaci sztuki. Ich charakter został dostosowany do wrażliwości najmłodszego widza, nie ma tu zatem utworów w tonacjach molowych – nawet piosenka Wilka z groźnymi słowami „Ja jestem mocny jak nikt / Ja jestem wilkołak wilk” śpiewana jest w tonacji durowej i w rytmie walczyka. Całość wieńczy finałowa piosenka o radosnej melodii i optymistycznym wydźwięku: „Nie trać głowy i walcz śmiało / z każdej biedy wyjdziesz cało”.
Magdalena Figzał-Janikowska
Nagranie: