Nie ma końca wielkiej wojny
Reżyseria: Jan Łomnicki, muzyka: Krzysztof Penderecki
Rok produkcji: 1959 r.
Produkcja: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych, Warszawa
Opis filmu:
Ten czarno-biały film, trwający niecałe osiem minut, jest de facto filmem niemym. Opisany jest jako obraz dokumentalny lub film publicystyczny, ale jest to raczej film krótkometrażowy o jednym popołudniu z życia kalekiego mężczyzny, który na specjalnie skonstruowanej platformie na kółkach porusza się wokół nowiutkiego Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Pozbawiony w trakcie wojny obu nóg człowiek zajmuje się teraz sprzedawaniem oprawek na dowody osobiste, tramwajowe i kolejowe. I jest to jedyna sekwencja, którą wygłasza na początku w całym filmie. Potem bohater porusza się na platformie wokół tętniącego życiem Placu Defilad i obserwuje nogi pojawiających się w filmie postaci – dzieci, żołnierzy, a nawet wykutych na frontonie Pałacu rzeźbach. Nogi zastygłe, nogi kręcące pedałami rowerów, nogi chlapiące wodą w fontannie. Pod wpływem emocji kaleka zjeżdża rozpędzony ze schodów i wpada pod nadjeżdżający samochód. Zostaje podniesiony przez tłum gapiów i bohatersko osadzony na klapie śmietnika. Za chwilę odjeżdża na swojej platformie przez milczący szpaler widzów.
Charakterystyka muzyki:
Muzyka Pendereckiego pełni w filmie funkcję centralną. Ponieważ nie ma w nim dialogów czy wypowiedzi bohatera, to właśnie muzyka przejmuje narrację i oddaje stan emocjonalny głównej postaci. Napisana na skład kameralny partytura (flet, klarnet, trąbka, fortepian, altówka, kontrabas, perkusja) jest mocno złowieszcza i kontrastuje z wszechobecnym czarno-białym słońcem w filmie. Muzyka jest projekcją myśli i emocji głównego bohatera, liczy wolno upływający czas w jego głowie, wyraża żal, ból i rozgoryczenie. Przez zastosowane techniki wykonawcze (tłumiki, glissanda, tremola) dociera do widza ażurowo, trochę zza szyby tak, jak powojenny, odbudowany świat postrzega bohater filmu. W tej muzyce Penderecki jest już bliski Polymorphi czy Trenu.
Andrzej Kosowski
Nagranie:
Stopklatka:
