Granica (Zofia Nałkowska)
Reżyseria: Jan Błeszyński, muzyka: Andrzej Zarycki
Premiera pierwszej części: 17 września 1984 r.
Miejsce premiery: Teatr Telewizji
Opis przedstawienia:
Granicę Zofii Nałkowskiej Jan Błeszyński zrealizował najpierw w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (1975), gdzie sam wcielił się w jedną z postaci. Po latach powrócił do tego utworu, adaptując go ponownie – tym razem na potrzeby wersji telewizyjnej. Spektakl z 1984 roku to psychologiczno-obyczajowe studium ludzkiej natury i jej słabości. Historia młodego inteligenta Zenona Ziembiewicza, który porzuca młodzieńcze ideały na rzecz materialnych korzyści, stała się pretekstem do ukazania stosunków i nierówności klasowych w Polsce doby dwudziestolecia międzywojennego. Główni bohaterowie spektaklu – Zenon (Jan Frycz), Elżbieta (Barbara Grabowska-Oliwa) i Justyna (Beata Paluch) – uwikłani są w skomplikowane układy uczuciowe i społeczne.
Spektakl podzielony został na trzy części, ukazujące losy bohaterów w konkretnych przedziałach czasowych. Akcja rozgrywa się zarówno w drobiazgowo zaprojektowanych wnętrzach, jak i w plenerach. Realistyczna scenografia Henryka Ciosa doskonale oddaje klimat międzywojennych salonów, kawiarni, jak również zimnych piwnic, w których pomieszkują najbiedniejsi.
Charakterystyka muzyki:
Współpraca Andrzeja Zaryckiego z Janem Błeszyńskim obejmuje zarówno przedstawienia na scenach teatrów dramatycznych, jak i spektakle Teatru Telewizji. Pierwszą wspólną realizacją twórców był trzyczęściowy spektakl telewizyjny Żałoba przystoi Elektrze według sztuki Eugene’a O’Neilla (1984).
W Granicy muzyka dyskretnie towarzyszy aktorom. Momentami jest fabularnie motywowana (jak w przypadku scen domowego muzykowania), częściej jednak pojawia się jako tło. Swym charakterem koresponduje ona z duchem epoki. Główny temat muzyczny spektaklu to molowy, melancholijny utwór orkiestrowy z wiodącą partią klarnetu i charakterystycznym miarowym pulsem w partii fortepianu. Utwór rozpoczyna i wieńczy każdą z trzech części spektaklu, stając się muzycznym znakiem zapętlającego się losu bohaterów.
Magdalena Figzał-Janikowska
Nagranie: