Aktorzy prowincjonalni (scenariusz: Agnieszka Holland, Witold Zatorski)
Reżyseria: Agnieszka Holland, muzyka: Andrzej Zarycki
Produkcja: 1978 r.
Producent: Wytwórnia Filmów Fabularnych, Łódź
Opis filmu:
Aktorzy prowincjonalni to polski film obyczajowy z 1978 roku w reżyserii Agnieszki Holland. Głównym bohaterem filmu jest trzydziestoletni Krzysztof, aktor małego teatru na prowincji. Życiową szansą jest dla niego rola Konrada w Wyzwoleniu Wyspiańskiego, które przygotowuje przybyły z Warszawy awangardowy reżyser. Krzysztof bardzo angażuje się w proces tworzenia roli, szybko jednak okazuje się, że wizja reżysera (a właściwie jej brak) przekreśla jego marzenie o wielkiej, ideowej kreacji. W rolę Krzysztofa wcielił się Tadeusz Huk, a jego żonę, aktorkę teatrzyku dla dzieci, zagrała Halina Łabonarska. W obsadzie filmu pojawili się także: Ewa Dałkowska, Adam Ferency, Jerzy Stuhr.
Film został przyjęty bardzo entuzjastycznie przez ówczesną widownię i krytykę. Barbara Mruklik następująco komentowała jego główny wątek fabularny, wpisujący się w szerszą dyskusję na temat powinności sztuki: „Rzecz idzie o interpretację tekstu klasycznej sztuki z wielkiego repertuaru narodowego, a w istocie o obronę podstawowych, autentycznych wartości. Krzysztof domaga się dyskusji, aby prawdziwe znaczenie wystawianej sztuki wyłuskać z kamuflażu słów i przymierzyć do aktualności” (B. Mruklik, Smutna bajka o prowincjonalnym teatrze, „Kino” 1979, nr 8).
Debiut kinowy Holland był wielokrotnie nagradzany (Grand Prix na KFDF „Młodzi i Film” – 1979; nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych FIPRESCI na Festiwalu Filmowym w Cannes – 1980). Doceniono także rolę Haliny Łabonarskiej (nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku – 1979 oraz nagroda publiczności na KFDF „Młodzi i Film” – 1979). Aktorów prowincjonalnych uważa się za jedno z najważniejszych osiągnięć polskiego kina lat siedemdziesiątych.
Charakterystyka muzyki:
Muzyka w Aktorach prowincjonalnych jest istotnym czynnikiem dramaturgicznym, który nie tylko spaja całą historię, ale przede wszystkim dodaje jej tragicznego wymiaru. Główny temat muzyczny – molowy walc na orkiestrę – pojawia się już w pierwszych kadrach filmu, a jego poszczególne motywy są przetwarzane bądź rozwijane w kolejnych scenach. Muzyka odgrywa istotną rolę w budowaniu napięcia – ilustruje zmagania Krzysztofa z rolą Konrada oraz związane z tym niepokoje i obsesje bohatera (liczne dźwiękowe repetycje oraz nieoczekiwane skoki dynamiczne). Również świat Anki, żony Krzysztofa, ma swoje muzyczne odbicie: począwszy od skocznej muzyki ilustrującej wykonywane przez nią przedstawienie lalkowe dla dzieci, po pojedyncze, „agresywne” akordy, wyrażające pogłębiającą się rozpacz i frustrację niespełnionej aktorki.
Współpraca Andrzeja Zaryckiego z Agnieszką Holland obejmuje nie tylko muzykę do Aktorów prowincjonalnych, ale także produkcje teatralne. Były to przedstawienia: Woyzeck (prem. 11 czerwca 1978, Teatr im. Stefana Jaracza w Olszytynie), Dla miłego grosza (prem. 17 października 1979, Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie) oraz Lorenzaccio, zaliczany do „Złotej Setki” Teatru TVP (prem. 11 grudnia 1978). Współreżyserem spektakli Woyzeck i Lorenzaccio był Laco Adamik.
Magdalena Figzał-Janikowska
Nagranie:
Plakat:
